Griekse Vereniging van Eindhoven en omstreken

In Griekenland sprokkel je nog gemakkelijk verhalen onder de kerktoren. Aan de Noordzee, waar kerkpleinen multiculturele markten zijn geworden en de warme bakker en kruidenier uitgestorven, willen zelfs de straatstenen ze niet meer horen. Terwijl de dorpen daar verstedelijken en in de stad groene wezens opnieuw het dorp proberen uit te vinden, luister ik hier graag naar gefluister in de schaduw van een klokkentoren. In mijn buurt, op de oostelijke en noordelijke uitlopers van de berg Penteli, liggen zoveel kerken en kloosters dat je er over de verhalen struikelt.

Vaak zijn dat piratenverhalen en daar had ik vroeger al een zwak voor. Lang geleden kocht ik in Disneyland een piratenbandana met doodshoofd en gekruiste beenderen (voor mijn zoon, natuurlijk) en onlangs viel ik voor handborduurwerk met hetzelfde motief in het Tao (Ntaou) Penteli Klooster, hier om de hoek. Een gastvrije zuster gaf me in perfect Engels meer uitleg over de orthodoxe versie van het vanitas-symbool voor ”gedenk te sterven” : “memento mori” het doodshoofd met gekruiste beenderen.

Piraten terroriseerden vroeger de kusten rond Rafina. Op jacht naar kerkschatten belegerden ze in 1680 dat versterkte klooster van Pantokratoros Tao. Geholpen door een verrader geraakten ze via een geheime deur alsnog binnen en vermoordden 179 monniken. Toen het klooster in 1963 een nieuwe bestemming kreeg, stootten de zusters op 64 verminkte geraamten. Opgebaard in glazen kisten in diverse kapellen liggen de heilig verklaarde martelaren daar vandaag vredig met gekruiste armen.

Jarenlang heb ik bezoekers meegetroond naar de crypte. Om ze daarna mee te sleuren naar de vespers in de oude kerk. Om achter pilaren in een donkere hoek van de eeuwenoude kerk naar engelachtige gezangen van onzichtbare zusters te luisteren. Tegenwoordig hebben de diensten in een nieuwe kerk plaats. In die betonnen tempel kom ik niet graag. Te modern. Maar ook omdat een strenge zuster me daar eens publiekelijk had aangepakt omdat ik met een vriendin aan de verkeerde kant van de kerk zat.

Op wandelafstand van “mijn ivoren toren” maar dan in de richting van Nea Makri, heb ik een soortgelijk verhaal opgepikt. Onder een boom in een wereldberoemd bedevaartsoord. Van heinde en ver uit de Orthodoxe wereld -vroeger vooral Russen met bussen- komen pelgrims naar dat Klooster van Maria-boodschap als Godsbarende.

Om die naam te verklaren, zou ik langs verschillende concilies moeten passeren, maar liever beperk ik mij tot een vijftiende eeuwse verhaal. Eén jaar nadat broeder Efraim op ’ t nippertje aan een razzia van piraten was ontsnapt, werd hij toch nog gepakt en vakkundig gefolterd. Ondersteboven hingen ze hem aan een oude moerbeiboom, staken hem met een lange brandende stok in de navel en nagelden hem daarna nog eens goed vast. Dat was op 5 mei 1426; hij was 42. Daarna verdween het klooster, één van de oudste in de streek, in de nevelen van de tijd tot in 1945, toen zuster Makaria (gestorven in 1999) haar intrek in de ruïnes nam en de oude kerk in ere herstelde. Daarbij beval een stem haar wat dieper te graven. Op ongeveer 1,7 meter stootte haar werkman op een schedel, en meteen vulde de ruimte zich met een aangenaam parfum. Ook de rest van het lichaam werd opgegraven en die nacht verscheen de broeder in haar droom en gaf haar zijn naam: Efraim. Hij ligt er nu mooi opgebaard. Natuurlijk wilde ik de ondertussen Heilige Man ontmoeten; vanuit zijn kist met glazen deksel groette hij me terug met de woorden: “gedenk te sterven”. Tenzij ik me dat nu inbeeld, daar onder onder die moerbeiboom bij
de kerk.

Tot volgende maand,

Theo Dirix

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >