Griekse Vereniging van Eindhoven en omstreken

Voor de mooie kerk Sint George van de Bron, in het centrum van het dorp, staat een monument. Gemaakt van plaatselijke steen door een beeldhouwer die het eiland tot zijn jaarlijkse domicilie maakt.  Aan twee zijden van het beeld staan 33 namen gegraveerd, waaronder die van veertien kinderen. Allen verloren het leven tijdens de ramp met de SS Empire Patrol. Dit bescheiden monument is aan hen opgedragen. In de ramp met de Empire Patrol eindigden voor Kastellorizo de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog.

Sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog stond Kastellorizo onder heerschappij van de Italianen. Een land dat zich aan het begin van de Tweede Wereld Oorlog aan de zijde van Hitlers Duitsland schaarde. In september 1943 gaf Italië zich over aan de Geallieerden en daarmee kwam Kastellorizo onder het mandaat van de Geallieerden. Er arriveerde een detachement van de British Air Force en binnen een paar dagen waren er dertienhonderd manschappen op het eiland gestationeerd. Het kleine Kastellorizo veranderde in een oorlogsgebied. De Duitse Luftwaffe liet er geen gras over groeien en bestookte het eiland met zware bombardementen. De schrik zat er bij de eilandbewoners goed in, ze vreesden voor meer bombardementen en hielden zelfs een Duitse invasie voor mogelijk.

Het Britse commando besloot onmiddellijk tot een algehele evacuatie van het eiland. Tussen 23 en 26 oktober 1943 gingen zo'n duizend Kastellorizi naar Cyprus en vandaaruit via Haifa naar Nuseirat in Gaza. Een kleinere groep ging via de Turkse kust naar Palestina. Eenmaal in Gaza werden de Kastellorizi ondergebracht inc vluchtelingenkampen waar ook bewoners van Samos, Kalimnos en Chios verbleven. Daar probeerden ze zo goed als mogelijk de draad van het leven weer op te pakken. Toen de bevrijding van Europa een feit was, werden voorbereidingen getroffen om de Kastellorizi terug te brengen naar hun eiland. Dat wil zeggen naar wat er nog van over was. De bombardementen door de Luftwaffe hadden weinig huizen heel gelaten en alsof dat nog niet genoeg was, had er in 1944 ook nog een grote brand gewoed op het eiland. De eilandbewoners zouden alleen maar ruïnes aantreffen. Dus werd er een plan bedacht. De eilandbewoners zouden in drie groepen teruggaan. De eerste twee, vooral bestaande uit mannen en jongens, werden vooruit gestuurd om weer zoveel mogelijk op te bouwen. De derde groep, vrouwen,v kinderen en enkele families, vertrok op de ochtend van 29 september 1945 vanuit Port Said in Egypte met het Britse vrachtschip de SS Empire Patrol. Het schip was zo 'n 38 zeemijlen uit de kust toen er brand uitbrak. De Empire Patrol stuurde direct een SOS uit.

In de tussentijd was de HMS Trouncer in het zicht van Port Said gekomen. De Trouncer was drie dagen daarvoor vertrokken vanuit Malta en de bemanning verheugde zich op een kort verblijf in de Egyptische havenstad voordat het schip zou doorvaren naar het Suezkanaal. De Trouncer pikte het SOS-signaal op en veranderde onmiddellijk van koers, op weg om mogelijke overlevenden op te halen. Aan boord van de brandende Empire Patrol werden inmiddels verwoede pogingen gedaan om de brand onder controle te krijgen. De brand, die midscheeps was ontstaan, had paniek en chaos veroorzaakt. Families waren uit elkaar gedreven, hadden geen idee hoe het met hun familieleden was.

De HMS Trouncer zag de rook al van verre. Eenmaal dichterbij zagen bemanningsleden hoe de vlammen boven het dek uitsloegen, de romp midscheeps was inmiddels zo heet dat de verf begon op te bollen, zo ver van de brand verwijderd als mogelijk dromden honderden mensen samen. Een vliegtuig van het Britse Coastal Command had inmiddels een dinghy in het water gedropt en markeerde met behulp van rookbussen de plaatsen waren mensen in zee lagen. De kapitein van de Trouncer besloot om de overlevenden in het water als
eerste te redden en gelastte gelijktijdig dat zijn bemanning boten uitzette voor degenen die zich nog aan boord van de Empire Patrol bevonden. Zeker twintig bemanningsleden doken het water in om de overlevenden te helpen.

Helaas was de HMS Trouncer niet het juiste schip voor een dergelijke reddingsactie. De zogenoemde escort carrier had een heel grote draaicirkel en haar vliegdek stak hoog boven de Emipre Patrol uit. Daar kwam nog bij dat ten tijde van de reddingsactie de zee steeds woeliger werd. Om een botsing tussen beide schepen te voorkomen werd besloten om de Trouncer op afstand te houden en met kleine boten heen en weer te varen om de opvarenden van de Empire Patrol over te brengen. Voor hen werd de situatie steeds nijpender. De brand veranderde de ijzeren dekvloer in een electrische kookplaat, die bij veel Kastellorizi enstige brandwonden veroorzaakte. Uiteindelijk slaagde de bemanning van de Trounder erin om alle overlevenden veilig aan boord van hun schip te brengen. De hangar van het schip was gevuld met honderden bedden, de bemanning deelde droge kleding uit en deed zijn best mensen gerust te stellen. De scheeparts behandelde de zwaargewonden. Het was al donker toen HMS Trouncer hulp kreeg van HMS Devonshire en HMS Mermaid. Er werden nog twee reddingssloepen gevonden vol met mensen. Ook werd een klein jongetje opgepikt die zich urenlang aan een reddingsboei had vastgeklampt en in het donker om hulp riep. Hij werd opgepikt door de HM Spark, een onderzeeër die tegen de orders in aan de reddingsmissie meedeed, ze hadden de Empire Patrol die ochtend uit de haven van Port Said zien vertrekken. De jongen werd overgebracht naar de Trouncer, waar hij met zijn moeder werd herenigd. Dit tot grote vreugde van de bemanning van de onderzeeër.

Terug in Port Said verlieten ruim 420 Kastellorizi de HMS Trouncer. Na enkele weken werd een aantal van hen alsnog naar hun geliefde eiland teruggebracht. Anderen gingen naar elders: Rhodos, of ergens anders in Griekenland of naar Australië. De SS Empire Patrol werd op de terugweg naar Port Said nog op sleeptouw genomen door de Trouncer, maar het touw brak door een onstuimige zee. Het schip kapseisde en zonk.

Τα λέμε,

Elma

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >